Een uitneembare prothese (kunstgebit) is één van de meest gebruikte oplossingen voor het vervangen van ontbrekende tanden. Prothesen kunnen worden toegepast bij het ontbreken van een aantal tanden of kiezen; een partiële prothese, of bij het ontbreken van alle tanden en kiezen; een volledige prothese (kunstgebit). De kwaliteit en het uiterlijk van protheses zijn tegenwoordig veel beter dan vroeger. Vaak valt het vrijwel niet op dat iemand een prothese draagt.
Partiële prothese: plaat- of frameprothese
Als u een aantal tanden of kiezen kwijt bent, zorgt een partiële prothese ervoor dat je beter kunt bijten, kauwen en spreken. Daarnaast kan de partiële prothese ook het uiterlijk van je gebit verbeteren en worden bovendien de overige tanden beschermd tegen slijtage, bederf en verplaatsing. Zonder de partiële prothese gaan de natuurlijke tanden namelijk scheef staan of kunnen ze verplaatsen. Afhankelijk van het materiaal waaruit de partiële prothese wordt vervaardigd, wordt een partiële prothese ook wel plaat- of frameprothese genoemd.
De behandeling
Afdruk van je gebit
Om ervoor te zorgen dat de prothese exact in je mond past, maakt de tandarts eerst een afdruk van je huidige gebit met een speciaal afdrukmateriaal. Een tandtechnicus gebruikt deze afdruk om een gipsmodel te maken. Aan de hand van dit model kan een model van kunsthars worden ontwikkeld. De tandarts plaatst dit model in je mond om de positie van je kaken ten opzichte van elkaar te bepalen. Vervolgens zal de tandarts dit model zo aanpassen dat de tandtechnicus weet hoe je tanden op elkaar aan moeten sluiten. De tandtechnicus zal de prothese hierop aanpassen.
Proefprothese
Er wordt eerst een proefprothese gemaakt die de tandarts in je mond zal passen. Voordat de tandarts een aantal laatste aanpassingen doet, zal hij je vragen hoe de prothese zit, voelt en eruit ziet. De proefprothese wordt vervolgens volledig afgewerkt door de tandtechnicus. Daarna is de prothese klaar voor gebruik. De tandarts zal het kunstgebit, direct nadat de tanden en kiezen eruit zijn, plaatsen. Op deze manier hoef je niet zonder tanden over straat. Het dient ook als een soort verband op de wonden.
Afspraak na plaatsing prothese
Na een paar weken zal de tandarts een nieuwe afspraak met je maken om te beoordelen hoe het dragen van de prothese je afgaat. Als er problemen zijn, kan de tandarts kleine aanpassingen doen.
Materiaal van de prothese
Volledige protheses worden van acryl (plastic) gemaakt. Partiële protheses kunnen ook geheel van acryl worden gemaakt (plaatprothese). Soms worden ze in een combinatie van acryl (voor de tanden) en metaal (voor het frame) gemaakt. Dit heet een frameprothese. De frameprothese is beter vast te zetten en minder omvangrijk. Een frameprothese is wel een stuk duurder.
Schoonmaken van de prothese
Als je een prothese hebt, is het verstandig deze goed schoon te houden. Een aantal tips om je prothese schoon te houden:
- Reinig de prothese dagelijks;
- Voor het reinigen van je prothese kunt u gebruik maken van speciale reinigingsmiddelen of zachte handzeep en een (prothese)borstel. Poets uw prothese NIET MET TANDPASTA!! Het is van belang dat je de prothese afspoelt voordat je hem terug in de mond plaatst;
- Maak je prothese schoon in een bakje water of boven de wasbak. Als je hem dan laat vallen, is de kans klein dat de prothese wordt beschadigd;
- Poets je kaak en tong met een gewone tandenborstel;
- Heb je je prothese niet in je mond (bijvoorbeeld ’s nachts) bewaar hem dan in schoon water of in reinigingsmiddel;
- Gebruik voor het reinigen geen tandpasta, dit is te schurend voor je prothese en maakt op den duur de kunsthars ruw.
Wennen aan een prothese
Een prothese zal anders aanvoelen dan je eigen tanden en het duurt even voordat je eraan gewend bent. In het begin kunnen er pijnlijke plekjes ontstaan, zogenaamde drukplekken. Het is belangrijk dat je de prothese toch inhoudt en een afspraak maakt met je tandarts om de problemen te verhelpen. Houd de prothese de eerste week ook ’s nachts in je mond. Daarna is het beter om de prothese ’s nachts uit te doen i.v.m. het bot dat sneller slinkt als u dag en nacht uw prothese inlaat.
Noodgebit (immediaat gebit)
Krijg ik direct na het trekken van mijn tanden en kiezen al een kunstgebit? Ja, dit kunstgebit, ook wel immediaat gebit of noodgebit genoemd, wordt vaak direct er na het verwijderen van de laatste tanden en kiezen in de mond geplaatst.
Een van de meest ingrijpende behandelingen in de mondzorg is het verlies van al de tanden en kiezen en het krijgen van een kunstgebit. Voordat een tandarts zo’n kunstgebit plaatst, maakt hij of zij eerst afdrukken van het gebit. Van deze afdrukken worden gebitsmodellen gemaakt en deze zijn een kopie van het gebit. Die gebitsmodellen heeft het tandtechnisch laboratorium nodig om het kunstgebit op te gaan maken. Daarnaast wil het tandtechnisch laboratorium graag weten hoe de kiezen op elkaar moeten komen te staan. Om dit vast te leggen laat de tandarts de patiënt in was dichtbijten. Vervolgens kan het laboratorium met deze modellen aan de slag.
Hoe komen de kaken er uit te zien met een kunstgebit?
De technicus maakt een inschatting aan de hand van de gebitsmodellen: hoe komen de kaken eruit te zien na het trekken van de tanden en de kiezen? Het gebitsmodel wordt hierop aangepast. Nu kan de tandtechnicus met was het kunstgebit vormgeven. Omdat bij de patiënt de tanden en kiezen nog voor een deel in de mond zitten wordt dit meestal niet gepast. Wel is het dus mogelijk om van te voren te kijken hoe het er ongeveer uit gaat zien. Als dit goedgekeurd is, kan het kunstgebit worden afgemaakt om te worden geplaatst.
Tanden en kiezen trekken voor plaatsen gebit
De tandarts zal de patiënt goed verdoven en de tanden en kiezen worden eruit gehaald. Het kunstgebit wordt vervolgens over de wonden geplaatst. Het werkt hier bij als het ware als een drukverband. De patiënt krijgt de instructie om het gebit 24 uur in te houden. Vervolgens kan het er dan worden uitgenomen en worden gereinigd.
Klachten na plaatsing kunstgebit
In het begin geeft zo’n immediaatgebit veel klachten. In de eerste plaats zullen de wonden moeten genezen, maar daarnaast zal de patiënt moeten gaan wennen aan het nieuwe gebit en volle mond. Meestal zijn de wonden na ongeveer 2 weken genezen en gaat dat beter. Ook kan het noodzakelijk zijn dat het gebit in de eerste weken nog op enkele plaatsen zal worden aangepast omdat het te zwaar op de kaak drukt of pijnlijk is.
Los zitten of knellen kunstgebit
In de eerste drie maanden tot een half jaar zal de kaak sterk veranderen als er geen tanden en kiezen meer in staan. Aangezien het kunstgebit van een harde kunststof is gemaakt zal dit niet vanzelf mee veranderen met de kaak. Het gebit zal te ruim worden en losser gaan zitten. Dit kan vervolgens opgevuld worden met een tijdelijke zachte laag totdat de kaakvorm stabieler is. Als de ergste veranderingen van de kaak achter de rug zijn kan de prothese worden aangepast met een nieuwe laag kunststof die wat duurzamer is en lang mee kan gaan. Meestal wordt de prothese dan ook comfortabeler.
Afhankelijk hoe het gaat met het gebit wordt er vaak na een half jaar tot een jaar gekeken wat er verder kan worden gedaan. Het gebit kan nog wat worden aangepast, maar vaak wordt er een nieuw gebit gemaakt.